بازاریابی، مهارتی است که می‌تواند در شکل‌های کاملا متفاوتی مورد استفاده قرار گیرد. در واقع وقتی بازار هدف تغییر می‌کند، باید روش‌های مارکتینگ را نیز به تناسب آن تغییر داد. بازاریابی دیجیتال یادیجیتال مارکتینگ، تنها به کسب و کار آنلاین اختصاص ندارد و هر برندی دیر یا زود، مجبور به استفاده از آن خواهد شد. دیجیتال مارکتر، شخصی است که در این زمینه فعالیت دارد و با مهارت‌های خاص خود، محصولات و خدمات را به بازارهای هدف معرفی و ارائه می‌کنند.
دیجیتال مارکتینگ چیست؟
پیش از آشنایی با دیجیتال مارکتر، باید بدانید که دیجیتال مارکتینگ یا بازاریابی دیجیتال به چه معناست؟ همانگونه که از نام این نوع بازاریابی پیداست، کاملا به فضای دیجیتال پیوستگی دارد. هدف در دیجیتال مارکتینگ، این است که از توسعه ابزارهای الکترونیکی و افزایش تعداد مخاطبان مجازی، در جهت کسب سود بیشتر استفاده شود. در واقع، وقتی ابزارهای دیجیتال و فضای مجازی با زندگی انسان‌ها آمیخته شد، استفاده از روش‌های بازاریابی قدیمی دیگر کارایی لازم را نداشت.
شاید شما از آن دسته افرادی باشید که سال‌هاست یک کسب و کار فیزیکی دارید و حالا نیز مشتریان خود را حفظ کرده‌اید؛ پس چه نیازی به استفاده از بازاریابی دیجیتال دارید؟ فضای اینترنت، یک بازار جدید است؛ به عنوان مثال اگر شما در کار فروش محصولات خانگی باشید و در عین حفظ بازار فعلی، بازاری جدید در شهر دیگر برایتان فراهم شود، قطعا آن را از دست نمی‌دهید. فضای اینترنت یک بازار بسیار گسترده و در حال رشد است که با استفاده تخصصی از آن، می‌توانید سود حاصل از فروش را چندین برابر کنید. این تخصص، در دستان یک دیجیتال مارکتر است!
حوزه بازاریابی اینترنتی، مدام در حال رشد است و تخصص‌های زیادی را شامل می‌شود. ممکن است برخی کسب و کارها، تنها به بخشی از این مهارت‌ها نیاز پیدا کنند و برخی، با نیازهای منحصر به فرد، تخصص جدیدی را به این حوزه اضافه کنند. تا کنون، مهارت‌های زیر در این حوزه قرار گرفته‌اند:
- بازاریابی محتوایی (متنی، صوتی و تصویری)
- بازاریابی شبکه‌های اجتماعی
- بهینه‌سازی موتور جستجو (SEO)
- نحوه به کارگیری تبلیغات کلیکی
- استفاده از تبلیغات پولی برای افزایش نرخ ورود(مانند Google ads)
- بازاریابی موبایلی
- ایمیل مارکتینگ و اس ام اس مارکتینگ
- محتوای اسپانسری و رپورتاژ آگهی (خرید و انتشار رپورتاژ آگهی)
- تجربه کاربری (UX)
- بازاریابی به روش همکاری در فروش
دیجیتال مارکتر کیست؟
بازاریاب دیجیتال یا Digital Marketer فردی است که با استفاده از تکنیک‌های بازاریابی دیجیتالی، به توسعه بازار هدف، افزایش فروش محصول و خدمات و بهبود روابط با مشتریان کمک می‌کند. این شخص، تمام این کارها را با کمک ابزارهای دیجیتال مانند سایت‌ها، شبکه‌های اجتماعی و ابزارهای تحلیل و مدیریت انجام می‌دهد. در واقع اهداف یک بازاریاب معمولی و دیجیتال، کاملا یکسان است. هر دو فرد برای کسب درآمد بیشتر سعی می‌کنند؛ اما از روش‌ها و با ابزارهای متفاوت.
حوزه‌های دیجیتال مارکتینگ تنوع بسیار زیادی دارند؛ به همین دلیل اصولا در شرکت‌ها، شخصی به عنوان دیجیتال مارکتر همه فن حریف نداریم! عموما بخش دیجیتال مارکتینگ هر شرکتی، یک مدیر دارد که با تمام حوزه‌های این رشته آشنا است و بخش‌های دیگر، توسط دیجیتال مارکترهایی مدیریت می‌شود که روی یک مهارت خاص تمرکز و تخصص بیشتری دارند. مثلا، ممکن است بخش بهینه‌سازی سایت بر عهده یک شخص و بخش شبکه‌های اجتماعی بر عهده شخص دیگری باشد.
با این حال تمام حوزه‌های Digital marketing، از یک روش عمومی استفاده می‌کنند. روند نرمال در تمام بخش‌ها، اینگونه است که ابتدا شاخص کلیدی عملکرد(KPI) آن را بیابید. این کار، باعث می‌شود که تمرکز خود را روی دادههای مهم و موثر بگذارید و بتوانید تحلیل‌های دقیقی به دست آورید. این نقطه پیوند، باعث می‌شود که بخش‌های مختلف از هم جدایی‌ناپذیر باشند و هماهنگ با یکدیگر عمل کنند. اگر هنوز با این مفهوم کلیدی که کمک بزرگی به ارزیابی نتایج فعالیت‌ها و کمپین‌های شما می‌کند، آشنایی ندارید؛ پیشنهاد می‌کنیم که حتما مقاله KPI چیست را مطالعه کرده تا دید بهتری نسبت به این مفهوم پیدا کنید.
مهارت‌های لازم برای یک دیجیتال مارکتر
شاید وقتی از شخصی بپرسید که یک دیجیتال مارکتر باید چه مهارتی داشته باشد، لیستی از ابزارهای دیجیتال مارکتینگ را برایتان ردیف کند. راستش را بخواهید اگرچه در این راه، استفاده از ابزار بسیار مهم است، اما تمام ماجرا نیست. در واقع به عنوان یک بازاریاب در دنیای دیجیتال، باید مجموعه‌ای از مهارت‌ها، ابزارها، بینش‌ها و تجربه‌ها را گرد هم آورید تا بتوانید موفق شوید. با این حال، هنوز بسیاری از کارفرماها نمی‌دانند که باید از یک Digital Marketer چه توقعی داشته باشند و بسیاری از کارجویان، در کسب مهارت‌های ضروری برای این شغل سردرگم هستند. اگر بخواهیم مهارت‌های لازم برای فعالیت‌های بازاریابی در فضای دیجیتال را برشمریم، باید ابتدا یک دسته بندی مهارت نرم و سخت داشته باشیم.
مهارت‌های نرم یک بازاریاب دیجیتال
افراد زیادی در دنیا وجود دارند که خود را در یادگیری هزاران ابزار و مهارت غرق می‌کنند اما در آخر، در حیطه کاری مورد نظرشان موفق ظاهر نمی‌شوند. ممکن است فردی تمام ابزارهای گرافیکی را بیاموزد، اما هرگز به یک طراح گرافیک تبدیل نشود و این اصلا عجیب و غیر ممکن نیست! به همین دلیل، یک دیجیتال مارکتر موفق کسی است که در کنار تخصص‌های لازم، مهارت‌های رفتاری و تصمیم‌گیری در این رشته را نیز یاد بگیرد. این مهارت‌ها، شامل موارد زیر هستند:
1- به کار منظم و پیوسته عادت داشته باشید؛ Digital Marketing، یک شبه به نتیجه نمی‌رسد و با یکبار موفقیت در آن، نمی‌توانید به پایداری این پیروزی مطمئن باشید. بنابراین باید تلاشی مداوم و مستمر به کار ببرید.
2- به روز باشید و از یادگیری دست نکشید؛ اگر از آن دسته افراد هستید که دوست دارید بعد اتمام دانشگاه، با همان آموخته‌ها تا مدت‌ها کار کنید، این شغل اصلا برایتان مناسب نیست. دنیای دیجیتال مدام در حال تغییر است و برای هماهنگی با آن، دیجیتال مارکترها باید همیشه در تکاپوی آموختن باشند.
3- صداقت داشته باشید؛ علم بازاریابی، علم اعداد و ارقام است. اگر درباره موفقیت یا عدم موفقیت یک استراتژی دیجیتال مارکتینگ صادق نباشید، دیر یا زود دچار مشکل می‌شوید. بنابراین همان چیزی که هست را واقع‌گرایانه ببینید و بیان کنید.
4- تک‌رو نباشید و مشورت کنید؛ تیپ شخصیتی برخی افراد، باعث می‌شود که کارهای فردی را ترجیح دهند و در آن‌ها موفق عمل کنند. این تیپ‌ها، به درد دیجیتال مارکتر شدن نمی‌خورند! همانطور که گفتیم این رشته، زیرشاخه‌های بسیاری دارد که به هم پیوسته هستند و هیچ یک، نمی‌توانند دیگری را نادیده بگیرند.
5- فرصت‌شناس و سریع باشید؛ گاهی یک اتفاق کوچک در دنیای دیجیتال، می‌تواند کسب و کار شما را دگرگون کند. به همین دلیل باید دقیق و فرصت‌شناس باشید تا بتوانید از این موقعیت‌ها به سرعت استفاده کنید.
6- صبور باشید؛ سرعت عمل به معنای عجول بودن نیست. به یاد داشته باشید که بسیاری از استراتژی‌ها در دیجیتال مارکتینگ، برای اثرگذاری نیاز به زمان دارند.
مهارت‌های سخت یک دیجیتال مارکتر
تخصص‌هایی که در حوزه دیجیتال مارکتینگ مطرح می‌شوند، بسیار گسترده و متنوع هستند. حتی گاهی برخی از این حوزه‌ها، با وجود پیوستگی و تاثیر روی یکدیگر، بسیار تفاوت دارند. به همین دلیل برای بسیاری این سوال پیش می‌آید که چطور می‌توان همه این مهارت‌ها را آموخت؟ اصلا نیازی هست که تمام آن‌ها را فرابگیریم یا برای شروع کار، تنها چند مورد کافی است؟
پیش از بر شمردن مهارت‌های سخت برای دیجیتال مارکترها، بهتر است بدانید که برای شروع کار نیازی به یادگیری تمام این مهارت‌ها نیست. همچنین برخی تخصص‌ها، کاربردی‌تر هستند و برخی تنها در مواقع خاص به کمکتان خواهند آمد. با این حال اگر می‌خواهید قله‌های این رشته را فتح کنید، بهتر است کم‌کم تمام مهارت‌ها را فرابگیرید و آن‌ها را به کار ببندید تا خبره شوید.
برای اینکه یک بازاریاب دیجیتال شوید، باید با تخصص‌های زیر آشنایی داشته باشید:
مهارت‌های مربوط به جست و جو
اولین چیزی که برای تبدیل شدن به یک Digital Marketer نیاز دارید، این است که جست و جوی صحیح را یاد بگیرید. شما باید بتوانید آن چیزی که می‌خواهید را در کمترین زمان ممکن در اینترنت بیابید. مهارت شناسایی کلیدواژه‌ها، تشخیص سایت‌های معتبر و نحوه استفاده اصولی از یافته‌های موجود در این حوزه جا می‌گیرد.
توانایی در بازاریابی محتوایی
محتوا، شمشیر برنده‌ی بازاریاب‌های دیجیتال است. در دنیای مجازی، نمی‌توانید به صورت مستقیم با مشتری در ارتباط باشید و این محتوای شماست که او را جذب خود خواهد کرد. محتواها می‌توانند به صورت متنی، صوتی، ویدئویی یا عکس باشند. تولید این محتواها و ارائه آن‌ها به مخاطب مناسب، وظیفه دیجیتال مارکترها است. برای این بخش، باید با محتوانویسی، ساخت پادکست، تولید ویدئو و عکس کاملا منحصر به فرد آشنا باشید. در بازاریابی محتوایی، ایجاد حس مثبت در مخاطب و بهینه‌سازی موتورهای جست و جو نیز به عنوان دو مهات ضروری مطرح می‌شوند.
آشنایی با ابزارهای بررسی و تحلیل
وقتی به عنوان بازاریاب وارد یک کسب و کار می‌شوید، کار اصلی شما با اعداد و ارقام است. باید بدانید که چه تعداد مخاطب جذب کرده‌اید، میزان فروشتان چقدر بوده است، هزینه تبلیغات برایتان چقدر تمام شده است و در نهایت، آیا سود کرده‌اید یا ضرر؟ همچنین باید بتوانید رقبا را نیز تحلیل کنید؛ مثلا اینکه کلمات کلیدی حوزه شما، چقدر استفاده شده‌اند؟ رقیب چقدر روی آن‌ها مانور داده است؟ تعداد مخاطبان فعال او در شبکه‌های اجتماعی چقدر است؟
ابزارهای تحلیل در حوزه سئو، مواردی همچون گوگل آنالیتیکس و سرچ کنسول هستند. همچنین آشنایی با ابزار گوگل ادز، علاوه بر تبلیغات، تا حدودی دادههای قابل تحلیل نیز در اختیارتان قرار خواهد داد. Hotjar و Semrush نیز در تحقیق کلمات کلیدی به شما کمک می‌کنند.
در این میان، باید توانایی استفاده از اکسل و ترجیحا حالت آنلاین آن یعنی Google sheet را نیز کسب کنید. در اکسل، به راحتی می‌توان با دادههای عددی کار کرد، برای آن‌ها فرمول نوشت و آن‌ها رده بندی کرد. همچنین مزیت استفاده از گوگل شیت نسبت به نسخه آنلاین، این است که سایر اعضای نیز می‌توانند به راحتی به آن دسترسی یابند و اشتراک‌گذاری آن سریع‌تر انجام می‌شود.
تسلط بر بهینه‌سازی موتورهای جست و جو
سئو، جزء جدایی ناپذیر از دیجیتال مارکتینگ است. به عنوان یک دیجیتال مارکتر، باید با این مهارت آشنایی کامل داشته باشید. اگر قصد شما فعالیت تخصصی در این زمینه نیست، حداقل باید آنقدری بدانید که بتوانید از یک متخصص سئو کمک بگیرید و متوجه راهنمایی‌های او بشوید. تا زمانی که با سئو به درستی آشنا نباشید، نمی‌توانید محتوای خود را به درستی به دست مخاطبان برسانید و روی آن‌ها تاثیر بگذارید. مهارت‌های این بخش، شامل سئو متن،سئو تصاویر و ویدئوها و آشنایی با ابزارهایی مانند انواع افزونه‌های وردپرس است که در این مسیر به ما کمک می‌کنند.
مهارت در ایجاد تجربه کاربری موفق
هدف از بازاریابی، جذب مشتری است. هیچ کسب و کاری بدون جلب رضایت مشتریان و ایجاد حس خوب در آن‌ها موفق نمی‌شود. تخصص UX یا تجربه کاربری، به دیجیتال مارکترها کمک می‌کند که در این زمینه موفق عمل کنند. بر خلاف چیزی که اغلب افراد تصور می‌کنند، UX به معنای طراحی نیست و تنها به سایت، اپلیکیشن یا محصول منحصر نمی‌شود. حتی در نوشتن تک تک کلمات محتوا نیز باید تجربه مخاطب را در نظر بگیرید. این موضوع، علاوه بر تاثیر در موفقیت محتوا، اعتبار شما را نزد موتورهای جست و جو نیز بیشتر می‌کند. همچنین در تولید محتوای سوشال مدیا نیز باید بر اساس اصول UX عمل کنید تا نتیجه خوبی بگیرید.
آشنایی با روش‌های مختلف تبلیغات
به عنوان یک بازاریاب، بخش مهمی از کار شما به تبلیغات مربوط می‌شود. با این حال، تبلیغات دیجیتال دیگر به معنای بنرهای بزرگ در اتوبان‌ها یا تبلیغات تلویزیونی نیست. فضای تبلیغاتی در دنیای دیجیتال بسیار متنوع است. شما می‌توانید از تبلیغات پولی در گوگل ادز یا کمپین‌های تبلیغاتی در شبکه‌های اجتماعی استفاده کنید. همچنین روش‌های کاربرد اس ام اس مارکتینگ، ایمیل مارکتینگ، تبلیغات در یوتیوب یا آپارات، استفاده از اینفلوئنسرها برای تبلیغ و روش‌های مشابه در این حوزه قرار دارند.
توانمندی استفاده تخصصی از شبکه‌های اجتماعی
سال‌های زیادی از ظهور اینترنت می‌گذرد. طولی نکشید که این امکان جدید، بشریت را به فکر راه‌های ارتباطی تازه انداخت. شبکه‌های اجتماعی کم‌کم رشد کردند و امروز، بخش مهمی از زندگی روزمره افراد را تشکیل می‌دهند. به عنوان یک Digital Marketer، باید با نحوه استفاده تخصصی از این شبکه‌ها و فرصت‌های موجود در آن‌ها کاملا آشنایی داشته باشید. این آشنایی، فقط به عضویت محدود نمی‌شود؛ بلکه باید تولیدمحتوای موثر، جذب مخاطبان و حفظ آن‌ها را کاملا فرابگیرید.
مهارت‌های مربوط به طراحی یا کدزنی (اختیاری)
شاید کمتر آگهی شغلی وجود داشته باشد که از یک دیجیتال مارکتر، توقع آشنایی با طراحی گرافیک یا کدزنی برای سایت یا اپلیکیشن را داشته باشد. این مهارت‌ها، به حوزه‌های شغلی جداگانه‌ای مربوط می‌شوند و یک بازاریاب دیجیتال، مجبور نیست که آن‌ها را فرا بگیرد. با این حال، وقتی وارد بخش دیجیتال مارکتینگ یک شرکت شوید، متوجه ارتباط مستقیم این بخش با طراحان و برنامه‌نویس‌های سایت یا اپلیکیشن خواهید شد.
با طراحی و کد زنی، بخش UI خلق می‌شود که با UX پیوستگی دارد. تصور کنید به عنوان بازاریاب دیجیتال، از تیم طراحی سایت می‌خواهید که مورد خاصی را اجرا کنند؛ وقتی با کدزنی و طراحی آشنایی داشته باشید، ایده‌های شما واقعی‌تر و اجرایی‌تر خواهند بود. همچنین دید انتقادی شما بهبود می‌یابد و می‌توانید راحت‌تر درباره اصلاحات لازم تصمیم بگیرید. بنابراین، اگرچه یادگیری این بخش اولویت ندارد، اما می‌تواند بسیار موثر باشد.
شغل‌های حوزه دیجیتال مارکتینگ
اگر جزو آن دسته از افراد هستید که به دنبال شغل جدیدی می‌گردید، احتمالا برایتان جالب است که به عنوان یک دیجیتال مارکتر، در کدام بخش‌ها می‌توانیم فعالیت داشته باشیم؟ بهتر است بدانید که این حیطه شغلی، مدام در حال گسترش است و هر روز، شاخه‌های جدیدی از آن مطرح می‌شوند. با این حال اگر بخواهیم چند شاخه اصلی و پردرآمد را لیست کنیم، موارد زیر جزو مهم‌ترین‌ها هستند:
- مدیر دیجیتال مارکتینگ (متخصص در تمام حوزه‌ها)
- متخصص بازاریابی محتوا
- نویسنده محتوای متنی کاربر پسند و سئو شده یا کپی‌رایتر
- طراح UI سایت و اپلیکیشن
- متخصص سئو و بهینه‌سازی موتورهای جست و جو
- متخصص UX و بهبود تجربه کاربری
- طراح کمپین تبلیغاتی
- متخصص شبکه‌های اجتماعی
- استراتژیست محتوا
- کارشناس تجزیه و تحلیل داده‌ها
- متخصص محتوای تصویری و ویدئویی
چطور به یک دیجیتال مارکتر تبدیل شویم؟
افراد در دو حالت ممکن است به فکر یادگیری دیجیتال مارکتینگ بیفتند: اول، وقتی به دنبال یک موقعیت شغلی جدید هستند و دوم، وقتی خودشان می‌خواهند به فروش محصول و خدمات بپردازند. فرقی نمی‌کند جزو کدام دسته باشید؛ در هر صورت باید خط فکری، مهارت‌ها و ابزارهای موردنیاز یک دیجیتال مارکتر را به خوبی فرابگیرید.
اگر از پیش، در زمینه بازاریابی فعالیت داشته باشید، بخشی از روش‌های اندیشه بازاریابی را آموخته‌اید؛ اما راستش برای تبدیل شدن به یک Digital Marketer، همچنان راهی طولانی پیش روی شماست. بازاریابی دیجیتال، شما را با یک دنیای تازه درگیر می‌کند و به همین دلیل، مهارت‌های خاص خود را می‌طلبد.
همچنین بهتر است بدانید که این شغل، مانند تمام مشاغل دیگر، روحیات خاص خود را می‌طلبد. اگر جست و جوگر، خلاق، دارای روابط عمومی بالا، صبور و علاقمند به کار تیمی هستید، می‌توانید وارد این حوزه شوید.
برای تبدیل شدن به یک بازاریاب دیجیتال، باید مراحل زیر را طی کنید:
۱- شرکت در دوره‌ها و کسب مهارت
دیجیتال مارکتینگ مانند هر رشته دیگری نیازمند مهارت‌ها و ابزارهای خاصی است. برای ورود به این حوزه، باید با این ابزارها آشنا باشید تا بتوانید ایده‌های خود را به بهترین نحو اجرا کنید. دوره‌های آنلاین و حضوری زیادی وجود دارند که به صورت جامع، به آموزش این تخصص‌ها می‌پردازند. همچنین می‌توانید به صورت مجزا، روی مهارت‌های خاصی تمرکز کنید و پس از ورود به بازار کار، مهارت‌های بعدی را بیاموزید.
۲- جست و جو درباره جدیدترین اتفاقات این حوزه
دیجیتال مارکتینگ هر روز در حال تغییر است. ممکن است یک کمپین تبلیغاتی که چندماه قبل بسیار قوی عمل کرده است، حالا دیگر کارایی نداشته باشد. برعکس، گاهی هم امکان دارد یک کمپین بسیار قدیمی، ایده‌ای برای اجرای یک کمپین جدید باشد. به همین دلیل باید مدام در جست و جو باشید و جدیدترین اتفاقات این حوزه را دنبال کنید. این کار به شما کمک خواهد کرد که طرز فکر یک بازاریاب دیجیتال در ذهنتان شکل بگیرد و موفق‌تر عمل کنید.
۳- گذراندن دوره‌های کارآموزی در شرکت‌های موفق
همانطور که سعدی بزرگ گفته است: «به عمل کار برآید، به سخن دانی نیست!» یک دیجیتال مارکتر خوب، کسی نیست که هزاران دوره شرکت کرده باشد؛ بلکه کسی است که بتواند عملکرد خوبی از خود نشان دهد. پس از یادگیری مهارت‌های اولیه، در نخستین فرصت وارد فضای کاری شوید. این کار، باعث می‌شود نقاط ضعف و قوتتان به عنوان Digital Marketer، سریع‌تر بروز کند و بتوانید نتیجه بهتری از آموخته‌های خود بگیرید. بنابراین زیاد برای ورود به بازار کار، تعلل نکنید و با کارآموزی شروع کنید تا در نهایت، به یک متخصص تبدیل شوید.
نتیجه‌گیری
دیجیتال مارکتر، کسی است که با کمک ابزارهای دیجیتال مانند سایت‌ها، شبکه‌های اجتماعی و ابزارهای تحلیلی، فرآیند جذب و حفظ مخاطب را انجام می‌دهد تا به سود برسد. این تخصص، در دنیای امروز جزو مشاغل پردرآمد و مهم در حوزه کسب و کارهای بزرگ و کوچک است. برای ورود به این شغل، باید مهارت‌های رفتاری و تخصصی خاصی به دست آورید که در مقاله، به آن‌ها اشاره کردیم. امیدواریم این مقاله از تسمینو، اطلاعات مفیدی در این باره در اختیار شما قرار دهد.
