نزدیک به ۱/۲ میلیارد سایت در وب وجود دارد و هر سایت میتواند تا صدها URL داشته باشد. در این میان، کاربران چگونه به مقصد مورد نظرشان میرسند؟ URL، مخفف Uniform Resource Locator و نوعی نشانی دیجیتال است که محل منابع مختلف (صفحه متنی، عکس، ویدیو) در وب را مشخص میکند.
مرورگرها بهواسطه آدرس اینترنتی، کاربر را به مقصد میرسانند. بدون URLها، وب و موتورهای جستجو کاربردی نخواهند داشت. شاید اینطور بهنظر نرسد، اما بهینهسازی ساختار URL بر تجربه کاربری و سئو سایت تأثیر میگذارد.
در این مقاله، موشکافانه به بررسی URLها و انواع مختلفش میپردازیم و پس از نگاهی به ساختار و جزئیات فنی، نحوه عملکرد آنها را یاد میگیریم. همچنین توصیههایی برای استفاده درست از URL در سئو و دوری از اشتباهات رایج داریم.
تا انتهای این مقاله همراهمان باشید تا ببینید که URLها چه تأثیری در ناوبری سایت دارند و چگونه میتوان آنها را در راستای بهبود رتبه سایت تغییر داد.
URL یا آدرس اینترنتی چیست و چه معنایی دارد؟
URL در واقع به مرورگرها کمک میکند که موقعیت یک وبپیج، عکس، ویدیو یا فایل در اینترنت را پیدا کنند. یوآرال در اصل نوعی خاص از URI (Uniform Resource Identifier) است که اکثر اوقات به اشتباه جای هم استفاده میشوند.
معنی URL به فارسی را میتوان از عبارت Uniform Resource Locator به «مکانیاب منبع یکسان» ترجمه کرد. در منابع مختلف، نشانی وب، آدرس اینترنتی یا آدرس صفحه نیز بهعنوان معادل فارسی URL استفاده شدهاند.
همانطورکه سیستمهای ایمیل از آدرس گیرنده برای پیداکردن میلباکس و تحویل پیام استفاده میکنند، یوآرالها هم برای مرورگرها حکم آدرس را دارند. پس از تایپ URL یا کلیک روی آن، مرورگر آدرس را تفسیر میکند تا محتوا را از سرور دریافت (Fetch) کرده و به کاربر نمایش دهد.
نمونه یک URL ساده
URL فرضی https://www.example.com/blog/what-is-url#section1 را در نظر بگیرید. بخشهای اصلی آن عبارتاند از:
- پروتکل (https://): نوع پروتکل انتقال داده را مشخص میکند. در اینجا از HTTPS استفاده شده است.
- دامنه (example.com): این قسمت نشاندهنده آدرس اصلی میزبان سایت است.
- مسیر: (blog/what-is-url/): مکان صفحه یا منبع زیرمجموعه در دامنه را نشان میدهد.
- فرگمنت: عبارت بعد از علامت # یعنی section1، مرورگر را به قسمت خاصی از صفحه هدایت میکند.
همه بخشهای اصلی و فرعی آدرس اینترنتی را جلوتر با جزئیات بیشتر بررسی خواهیم کرد.
تفاوت URL با لینک، URI و URN
مفاهیم دیگری در دنیای وب به URLها بسیار نزدیک هستند. برای مثال، لینک یک المان قابلکلیک (متن یا عکس) است که از خود URL برای ناوبری به یک صفحه دیگر استفاده میکند.
URI یا Uniform Resource Identifier نیز به حالت عمومی URLها گفته میشود. در واقع URIها شناساگر عمومیاند اما URLها مکانیابی را نیز انجام میدهند. URN یا Uniform Resource Name نیز شکل دیگری از URI است که برای نامگذاری منبع دائمی، بدون مکانیابی استفاده میشود.
تاریخچه URLها؛ پیدایش و نحوه تکامل آدرس اینترنتی
در سال ۱۹۸۹، تیم برنرز-لی پس از اختراع شبکه جهانی وب، URLها را برای مسیریابی در آن بنیان نهاد. آدرسها ابتدا فقط رشتههایی (String) ساده برای مشخصکردن منابع بودند و بهمرور توسعه یافتند.
هدف برنرز، تسهیل اشتراکگذاری اسناد علمی بین کامپیوترهای دانشگاهی بود و بههمینخاطر URLها ساختار سادهای داشتند. با توسعه اینترنت و افزایش کاربران، پیچیدگی URLها نیز بیشتر شد. آدرسهای اولیه از پروتکل Hypertext Transfer Protocol یا HTTP استفاده میکردند که سازوکار انتقال داده در وب بود.
پروتکل HTTP در برابر هک آسیبپذیر بود. همین باعث شد تا HTTPS یا Hypertext Transfer Protocol Secure در اواسط دهه ۹۰ معرفی شود که دادهها را رمزنگاری میکند. اضافهشدن پشتیبانی از کاراکترهای غیرانگلیسی نیز یکی دیگر از تحولات URL در راستای جهانیشدن هرچه بیشتر وب بود.
تکامل URLها همگام با افزایش اهمیت سئو
امروزه یک آدرس بینقص، چیزی فراتر از ضرورت فنی است و یک گام کوچک اما مهم در استراتژی سئو به حساب میآید. وجود HTTPS در URL حالا دیگر نزد موتور جستجو، وجههای امن و معتمد به سایت میبخشد. URL شفاف و توصیفی با بهبود تجربه کاربر از گشتوگذار در سایت، رتبهبندی را نیز تحتتأثیر قرار میدهد.
آناتومی آدرس اینترنتی؛ اجزای مختلف ساختار URL زیر ذرهبین
درک عمیق بخشهای مختلف ساختار آدرس اینترنتی به ایجاد یک URL کاربرپسند و بهینه کمک میکند. در این بخش، همه اجزای ساختار URL را موشکافی کردهایم.
۱- پروتکل، بخش آغازین هر آدرس اینترنتی
پروتکل انتقال داده که با عنوان طرح یا Scheme نیز شناخته میشود، اولین بخش آدرس است که نحوه ارتباط مرورگر با سرور را مشخص میکند. پروتکل در واقع یک مجموعه مقررات برای انتقال داده است. در گذشته HTTP و امروزه عمدتاً HTTPS با امنیت بیشتر (استفاده از رمزنگاری SSL/TLS) پروتکل اصلی وب هستند.
۲- ساب دامین و دامین، نام اصلی هر سایت
پس از پروتکل نوبت به زیردامنه (Sub-Domain) و دامنه (Domain) میرسد. ترکیب این دو با TLD، بخش اصلی URL یا همان اسم سایت است. یک اسم خوشآهنگ با تلفظ آسان، بهراحتی در ذهن کاربر میماند و به برند هویت میدهد.
زیردامنه همان پیشوند یا کلمهای است که قبل از اولین نقطه URL نوشته میشود و نام اصلی دامنه پس از آن میآید. زیردامنه میتواند برای بومیسازی (uk.example.com) استفاده شود.
همچنین زیردامنهها مثل blog یا shop بهعنوان جانشینهایی برای پیشوند اصلی (www) عمل میکنند و اجازه میدهند که بین بخشهای اصلی سایت (فروشگاه، بلاگ، خبر یا پشتیبانی) تمایز ایجاد شود. این تمایز در بهینهسازی سایتهای بزرگ کارآمد است.
۳- پسوند، مکمل نام دامنه
آخرین بخش نام دامنه پسوند یا TLD است که دامنه سطح بالا (Top-Level Domain) نیز نام دارد و بعد از آخرین نقطه، در انتهای نام دامنه قرار میگیرند. پسوندهای رایجی مثل com. یا org. و net. را حتماً شنیدهاید. همچنین انواع دیگری همچون tech. و blog. نیز رایج هستند.
پسوندهای مختص هر کشور (ccTLD) مثل ir. یا us. توسط کسبوکارهای بومی انتخاب میشوند. انتخاب پسوند بهطور مستقیم روی سئو تأثیر ندارد اما به درک کاربر از سایت و همچنین اعتبار آن شکل میدهد. برای مثل، پسوند دات کام در نظر کاربران بسیار معتبر است. سایتهای سازمانی نیز از org استفاده می کنند.
۴- مسیر، نشاندهنده مسیر ناوبری
مسیر یا Path بخشی از URL است که مرورگرها را به یک صفحه یا فایل مشخص در سایت هدایت میکند. مسیر که اسلاگ (Slug) نیز نام دارد، نمایانگر ساختار سایت است. آدرس http://www.example.com/blog/what-is-url#section1 را در نظر بگیرید.
در این آدرس، قسمت blog/what-is-url/ یعنی محتوایی با عنوان «What is URL» در بخش بلاگ قرار گرفته است. با تنظیم صحیح مسیرها، ساختار سایت بهطور واضح هم برای کاربر و هم برای موتور جستجو مشخص خواهد شد. مسیرها در سئو، هنگام مدیریت و ریدایرکت محتوا اهمیت دوچندان پیدا میکنند.
۵- کوئری پارامترها؛ المانهایی برای کنترل بیشتر
یکی دیگر از بخشهای یک URL، کوئری پارامتر (Query Parameter) است که پس از مسیر میآید. URL پارامترها بعد از علامت سؤال (?) درج میشوند و حاوی جفتهای کلید-مقدار هستند. جفتهای Key-value اطلاعات خاصی مثل فیلتر نتایج جستجو و عناصری برای ردیابی عملکرد را به سرور منتقل میکنند.
برای مثال در آدرس http://www.example.com/search?query=seo، پارامتر query=seo، یعنی در بخش جستجو، کوئری seo سرچ شده است. پارامترها کاربرد فوقالعادهای دارند اما در استفاده از آنها باید دقت کرد. استفاده بیشازحد یا اشتباه در تنظیم کوئریها میتواند به سئو آسیب بزند.
۶- انکر تگها؛ آدرسدهی به بخش خاصی از محتوای صفحه
تگهای انکر که توسط هش (#) مشخص میشوند، آیدی (ID) یک بخش از محتوا در HTML را به نمایش میگذارند. تگها کاربر را به نقطهای خاص از صفحه منتقل میکنند. در کوئری مثال، section1# به مرورگر میگوید به بخشی از محتوا برود که در فایل HTML با آیدی «section1» مشخص شده است.
این قسمت از آناتومی آدرس، ارائه فهرست اولیه در صفحه مقاله برای محتوای بلند را امکانپذیر کرده است. با پیادهسازی آنها دیگر لازم نیست کاربر برای پیداکردن محتوای موردنظرش در صفحه اسکرول کند.
7- پورت؛ عضو غیرضروری در آناتومی URL
گاه شماره پورت (Port Number) درون URL و پس از علامت : درج میشود. شماره پورت، کانال ارتباطی سرور برای پاسخ به ریکوئست را مشخص میکند. پورت پیشفرض برای HTTP و HTTPS بهترتیب ۸۰ و ۴۴۳ است که معمولاً در آدرس قرار نمیگیرد.
پورتهای سفارشی و غیراستاندارد معمولاً در آدرس درج میشوند. قراردادن پورت معمولاً بخشی از تستها برای توسعه سایت یا جلوگیری از دسترسی غیرمجاز هستند.
انواع URLها کداماند؟ آشنایی با کاربرد فرمهای مختلف آدرس اینترنتی
انواع مختلفی از URL وجود دارند که هرکدام در موقعیت خاصی بهکار میآیند. فرمهای مختلف آدرس اینترنتی که در ادامه به آنها اشاره کردهایم، بهشرط استفاده بهجا باعث تقویت رؤیتپذیری و رتبه میشوند.
۱- URLهای Absolute در برابر Relative؛ دو گزینه برای نمایش ساختار
آدرس را میتوان به دو شکل مطلق (Absolute) و نسبی (Relative) نوشت. حالت ابسلوت، کل آدرس اعماز پروتکل، دامنه و مسیر را نشان میدهد. برای مثال https://www.example.com/about-us مطلق است. آدرسهای مطلق برای لینکسازی بین دو دامنه مختلف یا دو مسیر کاملاً متفاوت درون سایت، مناسب هستند.
یوآرال نسبی یا Relative نیز به نسبت صفحه فعلی نوشته میشود و برای لینکسازی داخلی کاربر دارد. برای مثال، “../images/picture.gif” آدرس نسبی است. بهخاطر ثابتبودن مرجع در حالت نسبی، رسیدگی به آنها در حین تغییرات ساختار سایت راحتتر است اما برای تنظیمشان باید دقت کرد.
۲- آدرسهای دینامیک و استاتیک؛ ساخت آدرس اینترنتی بر اساس محتوای صفحه
دو نوع آدرس متغیر (Dynamic) و ثابت (Static)، نحوه ایجاد آدرس را مشخص میکنند. URLهای استاتیک همان آدرسهایی بدون تغییر در گذر زمان (پرمالینک) هستند. ثبات آنها باعث میشود که بهراحتی توسط کاربر و موتور جستجو، بهخاطر سپرده شوند. استاتیکها در صفحات ثابت مثل «تماس با ما» انتخاب مناسبی است.
بسیاری از سایتها دارای صفحاتی با ویژگیهای متغیر هستند. برای این سایتها، URLهای داینامیک برای صفحات پویا مناسباند و بهصورت لحظهای برای متغیرهای مختلف ایجاد میشوند.
به آدرس https://www.example.com/products?category=shoes&color=blue دقت کنید. این آدرس دو کوئری رنگ و دستهبندی را بر اساس انتخاب کاربر نمایش میدهند. آدرس داینامیک برای سایتهای بزرگ با قابلیت شخصیسازی آیتمهای صفحه کاربرد دارد، اما در پیادهسازی آن باید دقت به خرج داد.
۳- URLهای کنونیکال؛ آدرسهایی برای نجات موتور جستجو از گمراهی در سایت
در زمان وجود چند صفحه با محتوای مشابه یا کاملاً تکراری (دوپلیکیت کانتنت) در یک دامنه، برای نشاندادن صفحه اصلی به موتور جستجو از Canonical URL استفاده میشود. URLهای کنونیکال با قراردادن تگ rel=”canonical” درون تگ لینک، در سند HTML مشخص میشوند.
آدرسهای کنونیکال با جمعکردن سیگنالهای رتبهبندی در یک صفحه، کمک میکنند تا محتوای مشابه با یکدیگر رقابت نکنند و فقط یک صفحه به نمایندگی از همه وارد نتایج جستجو شوند. با پیادهسازی آن، موتور جستجو فقط روی آدرس کنونیکال تمرکز خواهد کرد و بودجه خزش بدون اتلاف صرف میشود.
نحوه عملکرد URLها؛ بررسی فنی طرز کار آدرس سایت از زوایای مختلف
با تایپ URL در نوار جستجو یا کلیک روی آن، زنجیرهای از فرایندهای پیچیده برای نمایش محتوای مقصد به کاربر آغاز میشود. اولین رویداد DNS Lookup یا جستجوی DNS است. مرورگر، نام دامنه را که فقط برای کاربر انسانی خواناست به آدرس IP سرور مورد نظر ترجمه میکند.
مرورگر سپس یک ریکوئست بر مبنای پروتکل HTTP یا HTTPS به سرور ارسال خواهد کرد. سرور نیز پس از پردازش ریکوئست، فایلهای مورد نیاز برای لود وبپیج را به کامپیوتر مرورگر میفرستد. مرورگر نیز در این مرحله، با پردازش و اجرای فایلهای HTML، جاوا اسکریپت و CSS یا لود تصویر، صفحه را به نمایش میگذارد.
از نظر سئویی، یک آدرس اینترنتی با ساختار مناسب و بهینه، نهتنها بهآسانی پردازش میشود و به ایندکس سریع کمک میکند، بلکه یک فاکتور رتبهبندی مهم یعنی سرعت لود نیز تأثیر میگذارد. لود سریعتر باعث کاهش بانس ریت و تقویت تجربه کاربری از حضور در سایت میشود.
ترفندهای بهینهسازی URLها در سئو؛ چگونه آدرسهایی بینقص بسازیم؟
بهغیراز آدرس اصلی، هر سایت میتواند دارای تعداد بیشماری URL باشد. بهینهسازی آدرسهای سایت، رؤیتپذیری را هم برای رباتهای ایندکس و هم برای کاربران تقویت خواهد کرد. در سئو تکنیکال، تکنیکهای مختلفی برای بهینهسازی آدرس وجود دارد که در ادامه به آنها پرداختهایم.
۱- تقویت خوانایی و ساختار آدرسها
ساختار URL باید کوتاه و توصیفی باشد تا مسیر ناوبری کاملاً واضح شود. استفاده از خط تیره برای جداسازی کلمات در بخش Path، خوانایی را برای کاربر انسانی و موتور جستجو بهبود خواهد داد. استفاده از عبارات نامفهوم و کاراکترهای عجیبوغریب گیجکننده است.
یک آدرس واضح، تصویری اجمالی از محتوای صفحه ارائه میدهد. وقتی سرچ انجین موضوع محتوا را درک کند، ایندکس راحتتر صورت میگیرد و صفحه با سرعت بیشتری روانه سرپ خواهد شد.
۲- استفاده مناسب از کلمات کلیدی
استفاده بهجا از کلمات کلیدی در URL، مضمون محتوا را به موتور جستجو نشان میدهد. برای مثال، میتوان برای صفحهای با عنوان «بهینهسازی URL» در قسمت مسیر از عبارت «ترفندهای-بهینهسازی-url» استفاده کرد.
۳- اجتناب از کاراکترهای گیجکننده
افراط در استفاده از پارامترها، گنجاندن کاراکترهای خاص و یکدستنبودن حروف بزرگ و کوچک در آدرسهای انگلیسی، آدرس را پیچیده میکند. برای مثال، آدرسهای دینامیک نباید پارامترهای زیادی داشته باشند.
۴- تغییر مسیرهای سایت با انتخاب ریدایرکت مناسب
پس از تغییر، بهروزرسانی یا حذف محتوا، کاربر و سرچ انجین با ریدایرکتها به صفحه جدید هدایت میشوند. این تکنیک نقش مهمی در حفظ توان لینکها یا همان لینک جویس دارد.
ریدایرکت نوع ۳۰۱، تغییر مسیر دائمی است و ارزش سئو را به آدرس جدید منتقل خواهد کرد. ریدایرکت ۳۰۲ نیز نشاندهنده تغییر موقت است و ارزش سئو را انتقال نمیدهد.
اشتباهات رایج هنگام ساخت URL؛ از بینبردن کارایی آدرسها با چند اشتباه
حالا که میدانید چگونه URL بسازید، بد نیست با چند اشتباه رایج در ایجاد آدرسهای سایت آشنا شوید. این اشتباهات در سایتهای مختلف تکرار میشوند و روی پتانسیل سایت اثر منفی میگذارند. رایجترین اشتباهات پیرامون URLها را در ادامه بررسی کردهایم.
پیچیدگی بیشازحد یا طولانیبودن URLها
آدرسهای اینترنتی نباید بیشاز اندازه طولانی یا دارای کاراکترهای غیرضروری و عجیبوغریب باشند. پیچیدگی URLها موجب سردرگمی بازدیدکنندگان سایت، کاهش اشتراکگذاری آدرس و حتی اختلال در خزش موتورهای جستجو خواهد شد. URL باید درست مثل یک علامت راهنما، مختصر و واضح باشد.
استفاده از کاراکترهای ناهماهنگ و غیرهمسان
گاه در ساختار URL انگلیسی، حروف بزرگ و کوچک به چشم میخورند. همچنین وجود کاراکترهای خاص و نامتعارف میتواند منجر به بروز مشکلاتی مثل محتوای تکراری یا لینکهای شکسته شود.
گاه نیز سرورها هنگام پردازش آدرس، ExamplePage را مجزا از examplepage در نظر میگیرند که احتمال گمراهی موتور جستجو و کاهش توان لینک را افزایش میدهد.
یکسانسازی ساختار URL با رعایت یک الگوی ثابت امکانپذیر است. کوچکبودن حروف انگلیسی و استفاده از خط تیره برای جداسازی کلمات، خوانایی را بهبود میدهد و جلوی هرگونی مشکل فنی را میگیرد.
عدم بهروزرسانی منظم URLها بعد از تغییرات ساختاری
عدم بهروزرسانی URLهای سایت پس از تغییرات ساختاری زمینهساز بروز مشکلاتی همچون لینک شکسته و ریدایرکتهای اشتباه میشود. تغییر محتوای صفحه بدون ریدایرکت صحیح، کاربران را وارد صفحات اشتباه خواهد کرد. در چنین حالتی موتور جستجو نیز ارزیابی صحیحی از سیگنالهای ردهبندی نخواهد داشت.
پس از هرگونه تغییر در محتوای صفحه، باید آدرس متناسب با محتوای جدید بهروزرسانی شود. نظارت ثابت بر آدرسها با استفاده از ابزارهای مختلف به حفظ سلامتشان کمک میکند.
نکات و راهکارهای حرفهای در ارتباط با URLها
برای اجرای استراتژیهای بهینهسازی URL، بسندهکردن به مفاهیم و ترفندهای ابتدایی کافی نیست. مفاهیم مهم و ابزارهای قدرتمندی وجود دارند که آگاهی از آنها، وضعیت آدرسهای سایت را بهطرز چشمگیری بهبود خواهد داد. به چند مورد از نکات و ابزارهای پیشرفته URL توجه کنید.
مقایسه اهمیت و کاربرد URL با URI و URN
این سه مفهوم علیرغم شباهت ظاهری با یکدیگر، تفاوتهایی دارند. ابتدا باید گفت که URN و URL هردو نوعی URI یا «شناسه منبع یکسان» به حساب میآیند با این تفاوت که URLها در شناسایی و بازیابی منبع کاربرد دارند اما URN فقط شناساگر است و مکان یا نحوه دسترسی به منبع را نشان نمیدهد.
در واقع URL نوع کامل آدرس در وب محسوب میشود. برای نامگذاری URL از دستورالعمل RCF 3986 و برای URN از RCF 2141 استفاده میشود. برای مثال urn:isbn:0451450523 یک URN است که شابک یک کتاب را نشان میدهد.
کوتاهکنندههای لینک
کوتاهکننده URL همانطور که از نامش پیداست، علاوهبر تبدیل آدرسهای طولانی به فرمتهایی قابلمدیریت و قابل اشتراک، ابزارهایی بهمنظور نظارت و تحلیل رو URLها نیز در اختیار کاربر میگذارد.
ابزار معروف مثل Bitly نهتنها برای بهینهسازی ساختار آدرس بلکه برای نظارت بر عملکرد آن نیز کاربرد دارد. یون، زایا، اپیزو، B2N و 1DA نیز چند نمونه از کوتاهکنندههای URL ایرانی هستند. خروجی این ابزارها برای پلتفرمهای دارای محدودیت کاراکتر مثل شبکههای اجتماعی یا سرویسهای ایمیل بسیار کاربردی هستند.
ابزارهای بهینهسازی URL
حفظ ساختار بهینه URLهای سایت نیازمند نظارت و تغییرات پیوسته است. ابزارهایی مثل گوگل سرچ کنسول، اطلاعات ارزشمندی درباره وضعیت خزش و ایندکس آدرسها ارائه میکند و مشکلات مختلف مثل ارورهای کراول را به مالک سایت نشان میدهد.
همچنین ابزارهای جامع سئو مثل اسکریمینگ فراگ با خزش به سایت، امکان آنالیز ساختار آدرسها را فراهم میکنند. از این طریق میتوان لینکهای شکسته و مشکلات ریدایرکتها را شناسایی کرد.
ایجاد ناوبری بینقص برای خزندهها و کاربران با نگاه جدی به URLها
در این مقاله از تسمینو نشان دادیم که اهمیت حقیقی URL چیست و ساختارش از چه اجزایی تشکیل شده است. حالا با انواع مختلف آدرس اینترنتی، راهکارهای بهینهسازی و عملکردشان در سئو آشنا شدهاید. باید گفت که یوآرالها چیزی فراتر از یک رشته کوئری (Query String) کوتاه هستند.
آدرسهای سایت بهعنوان راهنمای مرورگرها برای پذیرایی از کاربران و موتورهای جستجو عمل میکنند. یکی از اجزای کوچک اما اثرگذار هر سایت در تعیین اعتبار و ناوبری بینقص همین URLها هستند. غفلت از آنها میتواند عملکرد و سئوی سایت را با چالش روبهرو کند.
بهغیراز استراتژیهای گفتهشده، شما چه تجربهای از بهینهسازی آدرسها دارید؟ بهنظرتان آدرسها را باید تا چه اندازه خلاصه کرد؟ تجربیات و سؤالاتتان را برای ما و بقیه خوانندگان کامنت کنید.



